5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 91-92-93-95-96 Cevapları SDR Dikey Yayıncılık

5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Isı, Maddeleri Etkiler Cevapları Sayfa 91, 92, 93, 94, 95, 96

Isı, Maddeleri Etkiler Cevapları

5. Sınıf Fen Bilimleri Dikey Yayıncılık Sayfa 91

Soru : Peki, ısının neden olduğu başka hangi etkilerden söz edebiliriz?

Cevap:
Madenin yapısının bozulmasına, genleşmesine, maddenin sıkılaşmasına neden olabilmektedir.

Etkinlik 6

Hangi Malzemeler Gerekli?
• Gravzant halkası • Kibrit
• Sacayak • Tel kafes
• Cam boru • Tek delikli tıpa
• Beherglas (1 000 mL) (2 adet) • İp
• Erlenmayer (250 mL) • Su
• İspirto ocağı • Balon

5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı SDR Dikey Yayıncılık Sayfa 92 Cevapları

Etkinlik Nasıl Yapılacak?

Sınıf mevcuduna ve malzeme durumuna göre gruplar oluşturalım.
1. Deney
Gravzant halkası düzeneğinde, metal kürenin halkadan geçtiğini gösterelim.
Aynı küreyi, ispirto ocağı ile belirli bir süre ısıttıktan sonra halkadan geçirmeye çalışalım.
Kürenin soğuduktan sonra halkadan geçip geçmediğini tekrar deneyelim.
2. Deney
Erlenmayeri tamamen suyla dolduralım.
Erlenmayerin ağzını görseldeki gibi içinden cam boru geçirilmiş tıpa ile kapatalım.
Düzeneği ısıtarak cam borudaki su seviyesini gözlemleyelim.
Düzeneği soğumaya bırakarak cam borudaki su seviyesini
gözlemleyelim.
3. Deney
Beherglası su ile doldurarak belirli bir süre ısıtalım.
Çok az şişirilmiş bir balonu, ağzını iple bağlayarak diğer beherglasın içerisine bırakalım.
Isıtılan suyu balonun bulunduğu kaba boşaltarak balonu gözlemleyelim.
Balonu, içinde soğuk su bulunan beherglasın içine bırakarak gözlemleyelim.

Sonuçları Değerlendirelim

1. 1. deneyde küre, ısıtılmadan önce ve ısıtıldıktan sonra halkadan geçti mi? Neden?

Cevap:
Gravzant halkası düzeneğinde, halkalardan geçebilecek büyüklükte küreler yoktur. Sonuç olarak ısıtılmadan önce halkalardan kürelerin geçmesi gerekir. Bunun temel sebebi sınan kürenin genleşip boyutunun artması olarak ifade edilebilir.

2. 2. deneyde cam borudaki su seviyesi nasıl değişti? Açıklayınız.

Cevap:
İkinci yapılan deneyde ise , ısı alan su, genleşerek cam boruda yükselmeye başladığı görüldü. Bunun sonucunda suyun, ısı verince büzülerek tekrar eski hâlini aldığını gördük.

3. 3. deneyde kaba sıcak su döküldüğünde, balonda nasıl bir değişim gerçekleşti?

Cevap:
Üçüncü yapılan deneyde ise ;  balonun içindeki gazın ısı alınca genleştiğini ve balonun hacminin artar ve bunun sonucunda ısı verince büzüldüğünü yani hacminin küçüldüğünü gördük.

5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı SDR Dikey Yayıncılık Sayfa 93 Cevapları

Tartışalım

Soru : Isı etkisi ile maddelerin boyutlarında ne gibi değişimler yaşandı? Maddelerin boyutlarındaki bu değişimlerin günlük yaşamdaki etkilerini tartışınız.

Cevap:
Genel olarak ısı alan maddelerin ısı alarak hacimleri ve boyutlarının arttığını ifade edebiliriz. Aynı şekilde ısı veren maddelerin boyutlarında ve hacimlerinde azalmalar gözlenmektedir.
Maddenin ısı alıp vermesine çevremizdeki en güzel örneği ; tren rayları ve direklerde yer alan teller olarak örneklendirebiliriz. Başka bir önek ise günümüzde kapağı açılmayan kavanozların ısıtılarak genleşmesi sağlanır ve kapak kolay bir şekilde açılabilmektedir.

5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı SDR Dikey Yayıncılık Sayfa 95 Cevapları

Araştıralım-Sunalım

Soru : Soğuk bir bardağa sıcak bir çay döktüğünüzde cam bardağın kırılabildiğini gözlemlemişsinizdir. Bardağın kırılmasının nedenini araştırınız. Günlük yaşamda buna benzer başka hangi olaylar meydana gelmektedir? Araştırma sonuçlarınızı arkadaşlarınıza slayt şeklinde sununuz.

Cevap:
Soğuk bir bardağa sıcak bir çay döktüğünüzde cam bardağın kırılması ani sıcaklık farkından kaynaklanmaktadır. Bardak soğuk ortamda genleşmiş bir şekilde ortamda vardır. Ani bir sıcaklık bardak içerisine dolduğunda hızlı bir şekilde genleşir. Genleşme ve büzüşme sonucunda cam bardak kırılmaktadır.
Genleşme ve büzüşme olayına en güzel örnek çöller olarak ifade edilebilir. Çöllerde yer alan kayalar genleşme büzüşme sonucunda, büyük kum tanecikleri oluşmaktadır.

5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı SDR Dikey Yayıncılık Sayfa 96 Cevapları

FEN, MÜHENDİSLİK VE GİRİŞİMCİLİK UYGULAMALARI

Soru : Sınıf arkadaşlarınızla birlikte iş bölümü yaparak günlük yaşamda genleşme ve büzülmelere örnek olabilecek olayların görsellerini derleyiniz.

Bu görselleri olumlu ve olumsuz olarak sınıflayıp mukavva üzerine sınıflandırma tablosu hazırlayınız. Çalışmalarınızı okul panosunda ya da sene sonunda yapılacak Bilim Şenliği’nde sergileyiniz. Projenin Değerlendirilmesi: Yapılan çalışmalar öğretmenin vereceği ya da kitap sonunda yer alan proje değerlendirme ölçeği ile değerlendirilir.

Cevap:

Kendimizi Değerlendirelim 4.4

1. Metal iki bardak aşağıdaki şekilde birbirine sıkışmış ve ayrılmamaktadır. Bardakları birbirinden ayırmak için genleşme ve büzülme olaylarından yararlanılmaktadır. Bardakları ayırmak için ne gibi işlemler yapılabilir? Açıklayınız.

Cevap:
Ortamda yer alan bardak, soğuk ortamda büzüşmüş bir halde yer almaktadır. Bardak içerisine ani bir sıcaklık girdiğinde genleşmektedir. Sonuç olarak bardağa sıcak su dökerek birbirinden ayırabiliriz.

2. Günlük yaşamda gözlemlediğiniz genleşme ve büzülme olaylarının hangileri olumlu, hangileri olumsuz durumlar meydana getirmektedir? Açıklayınız.

Cevap:
Maddeler Halinde Genleşme ve büzülmenin günlük hayatımızda olumsuz etkilerine örnekleri şunlardır ;

• Gözlüklerde yer alan camların kırılması
• Bardakların sıcaklık değişimi sonucunda kırılması veya çatlaması
• Parke taşlarının kırılması veya çatlaması
• Katı cisimlerin ısınma ve soğuma sonucu çatlaması
• Elektrik direklerinin genleşmesi ve sıkılaşması

Maddeler Halinde  Genleşme ve büzülmenin günlük hayatımızda olumlu etkilerine örnekleri şunlardır ;

• Metal olan maddelerin ısı aldıklarında genleşmeleri
• Kavanoz kapaklarının genleşme sayesinde açılması
• Termometreler de yer alan sıvılar
• Gazların genleşmesi sayesinde yapılan balonlar
• Katı maddeler genleşme yardımıyla sıkılaştırılması
• Buhar makinelerinin yapılması